Bắc Giang là vùng đất được thiên nhiên ưu đãi, ban tặng khá nhiều phong cảnh thiên nhiên kỳ thú với những địa danh nổi tiếng. Và nhắc đến các địa danh ấy, chúng ta không thể không nhắc đến Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ - nơi hội tụ cả hai yếu tố du lịch tâm linh và du lịch sinh thái.
Bắc Giang là vùng đất được thiên nhiên ưu đãi, ban tặng khá nhiều phong cảnh thiên nhiên kỳ thú với những địa danh nổi tiếng. Và nhắc đến các địa danh ấy, chúng ta không thể không nhắc đến Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ - nơi hội tụ cả hai yếu tố du lịch tâm linh và du lịch sinh thái.
Du khách tham quan thác Suối Mỡ
Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ thuộc xã Nghĩa Phương, huyện Lục Nam, cách thành phố Bắc Giang 30 km về phía Đông Bắc với tổng diện tích hơn 1.000 ha. Đây là khu du lịch nằm sâu trong sườn núi trùng điệp thuộc phía Tây Yên Tử được thiên nhiên ban tặng phong cảnh hùng vĩ với những bậc thác tuyệt đẹp và rừng nguyên sinh phong phú, tạo nên quần thể du lịch sinh thái hiếm có. Không chỉ có cảnh thiên nhiên đẹp, Suối Mỡ còn lưu giữ những giá trị lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng của một vùng đất cổ giàu truyền thống văn hóa và yêu nước.
Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ bao gồm hệ thống các ngôi đền và núi rừng suối thác, trong đó có cả diện tích rừng nguyên sinh và rừng tái sinh. Nơi đây đã và đang trở thành tâm điểm phát triển du lịch của tỉnh Bắc Giang nói chung và của huyện Lục Nam nói riêng.
Với yếu tố tâm linh, tại đây bao gồm hệ thống 3 ngôi đền chính thờ Công chúa Quế Mỵ Nương, đó là đền Hạ, đền Trung, đền Thượng. Bên cạnh đó còn có các ngôi đền phụ cận như: đền Trần, đền Cô bé Cây Xanh, đền Trò (đền Quan).
Với yếu tố sinh thái, Khu du lịch các điểm như: thác Suối Mỡ, vọng Ngắm trăng, đỉnh Rông khế, hồ Suối Mỡ, thác Thùm Thùm… Trong đó, thác Suối Mỡ và thác Thùm thùm là 2 điểm du lịch sinh thái đặc biệt hấp dẫn mà du khách không nên bỏ qua.
Ngược dòng suối đi về phía thượng nguồn, du khách sẽ tham quan lần lượt từng điểm trong Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ. Điểm đến đầu tiên đó là đền Hạ - là ngôi đền có quy mô lớn nhất, cổ kính nhất trong hệ thống tam đền Suối Mỡ. Đền Hạ nằm trên thế đất Hoành Long có dòng suối chảy ngang qua cửa đền, có núi Tai Voi làm án ngăn không cho tà khí bay vào trong đền đồng thời giữ không cho tài lộc thôi thúc ra. Đền Hạ theo ghi chép được trùng tu rộng và khang trang nhất vào thế kỷ thứ XV, XVI cuối Lê đầu Nguyễn với lối kiến trúc nội công ngoại quốc. Tuy nhiên qua lịch sử chiến tranh tàn phá, do nhiều lần tôn tạo hiện nay đền còn lưu giữ cổng tam quan cổ kính cùng hai bệ đá kê chân cột và bức tượng đồng Công chúa Quế Mỵ Nương là bức tượng cổ.
Đền Hạ còn có tên gọi là đền Trình và công đồng Suối Mỡ vì khách thập phương đến thường làm lễ trình ở đây rồi mới lan tỏa đi các ngôi đền khác và nơi đây cũng chính là hội đồng cao nhất của nhà thánh ở Suối Mỡ có đầy đủ ban bệ chức sắc. Hiện nay, Đền Hạ được UBND huyện Lục Nam đầu tư gần 15 tỷ đồng để mở rộng, tu bổ và tôn tạo với tổng diện tích khoảng 6.600m2 bao gồm Nghi Môn và 3 khu nhà: Tiền Bái, Đại Bái và Hậu cung.
Du khách dự Lễ hội Đền Suối Mỡ
Rời đền Hạ du khách sẽ lên dâng hương tại đền Trung, ngôi đền thứ hai nằm trong hệ thống Tam đền, ngôi đền nằm ở vị thế tựa sơn đạp thủy, lấy núi Bà Bô làm hội trẩm, lấy sườn Giông Khế làm án. Đền Trung có quy mô nhỏ hơn so với đền Hạ nhưng lại mang đậm nét thanh tĩnh u huyền nơi đất thánh bởi đền có vị thế như một hòn đảo nhỏ xung quanh được bao bọc bởi dòng Suối Mỡ. Lối vào đền Trung là một cây cầu bán nguyệt, đây chính là điểm nối thế giới tâm linh với thế giới phàm trần.
Rời đền Trung du khách sẽ đến thăm đền Thượng. Đây là ngôi đền nằm ở vị trí cao nhất trong hệ thống đền Suối Mỡ. Buổi sơ khai đền Thượng ở dạng lấy vách đá làm tường, lấy bệ đá làm bệ thờ. Sau này ngôi đền đã được trùng tu khang trang như ngày nay. Hiện nay, tại đền còn lưu giữ am đá cổ rất linh thiêng.
Chính với những nét cổ kính và những giá trị văn hóa lịch sử được lưu giữ tại đây, đền Suối Mỡ đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1988. Và cả ba ngôi đền Hạ, Trung, Thượng đều thờ thánh mẫu thượng ngàn gắn liền với truyền thuyết về nàng công chúa Quế Mỵ Nương với tấm lòng thơm thảo thương đất thương dân.
Truyền thuyết kể rằng, vua Hùng Vương thứ IX sinh được một nàng công chúa hiền thục, nết na, nhân hậu tên là Quế Mỵ Nương. Khi lớn lên nàng được nhiều vương tôn, công tử đến cầu hôn nhưng nàng đều từ chối bởi nàng đam mê du ngoạn, đặc biệt là đến thung lũng Huyền Đinh - Yên Tử. Một lần, trong chuyến du ngoạn đến đây, chứng kiến nơi này đất đai khô cằn, dân tình đói rách, công chúa rất đau lòng. Vào một ngày đầu xuân, khi đặt chân xuống thung lũng, nàng đã dùng năm đầu ngón tay ấn xuống từng phiến đá và lạ thay, một dòng nước mát ào ạt chảy ra thành suối, đưa nước tưới cho đồng ruộng. Từ đó, đất đai vùng này trở nên màu mỡ, trù phú, đời sống người dân cũng no đủ hơn xưa. Ghi nhớ công ơn của công chúa Quế Mỵ Nương, dân làng đặt tên con suối ấy là Suối Mỡ và suy tôn nàng là bà chúa Thánh Mẫu Thượng Ngàn, đồng thời lập ra hệ thống tam đền để thờ nàng. Hàng năm vào ngày 30 tháng 3 và mồng 1, mồng 2 tháng 4 Âm lịch nhân dân địa phương tổ chức Lễ hội nhằm cầu mong mùa màng được tốt tươi và cũng là dịp để mọi người tỏ lòng biết ơn với công chúa Quế Mỵ Nương.
Hàng năm, Lễ khai hội Suối Mỡ được diễn ra tại đảo nổi, đến đây du khách sẽ được sống trong không khí lễ hội mang đầy màu sắc truyền thống văn hóa, được thưởng thức các món ăn dân dã, được tham gia các trò chơi dân gian như: đua thuyền, bắn cung, vật, cờ bỏi, chọi gà, võ dân tộc... Cùng đó, du khách còn được thưởng thức những giọng ca ngọt ngào của các liền anh, liền chị với lối hát giao duyên tình tứ. Hay say sưa theo các cơ cánh chầu văn hầu đồng thâu đêm suốt sáng. Với những nét văn hóa độc đáo, năm 2015, Lễ hội đền Suối Mỡ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Tham quan Suối Mỡ, chúng ta còn được biết tới những ngôi đền phụ cận như: đền Cô bé Cây xanh, đền Quan, Nghè Hàn Lâm, đền Trần. Đền Trần là ngôi đền mang dấu ấn về lịch sử hào hùng của dân tộc nằm trên đỉnh núi Yên Ngựa. Đền thờ vị anh hùng dân tộc Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, người có công lãnh đạo nhân dân ba lần chống giặc Nguyên Mông. Tại nơi đây, ông sắp đặt việc binh chặn đứng mũi tiến quân của giặc Nguyên Mông từ Chi Lăng tiến về Vạn Kiếp. Xung quanh đền Trần là những dấu tích còn xót lại như: Bãi Quần Ngựa, Suối đá mài gươm, khu Ba dinh bảy nền... Hiện nay, các phế tích này đang được các cấp, các ngành quan tâm, đầu tư, tôn tạo nhằm khôi phục lại những giá trị về kiến trúc, văn hóa lịch sử và tâm linh đáp ứng nhu cầu Du lịch sinh thái kết hợp tâm linh ngày càng cao của khách du lịch.
Thác Tràn Ly là một trong ba thác của Suối Mỡ
Đến Suối Mỡ, điểm khiến bất cứ du khách nào đã từng đặt chân đến đây đều không thể quên được đó chính là vẻ đẹp sinh thái của núi rừng, suối thác nơi đây. Nằm trải dài trên diện tích hàng ngàn héc ta, hệ thống rừng nguyên sinh của Suối Mỡ hết sức phong phú và đa dạng. Rừng ở Suối Mỡ nhiều tầng nhiều lớp, những tầng những lớp ấy chỗ dày, chỗ thưa đã tạo cho dòng Suối Mỡ vừa đủ sang, vừa rực rỡ lung linh lại vừa mang vẻ u tịch trầm lắng của cảnh quan nơi rừng suối. Hơn bất cứ nơi nào, ở Suối Mỡ đã có sự tạo dựng của thiên nhiên, chính thiên nhiên đã ưu đãi cho Suối Mỡ về về khí hậu, nhiệt độ, ánh sáng, gió mùa, hơi nước ở mức độ vừa phải nên nơi đây không khí lúc nào cũng mát mẻ dễ chịu. Nó không có sức nóng gay gắt của khí hậu mùa hè, cũng không quá lạnh lẽo của khí hậu mùa đông. Có lẽ vì thế, ở nơi này các thảm thực vật phát triển khác hẳn so với mọi nơi khác, là điều kiện phát triển bền vững loại hình du lịch sinh thái nghỉ dưỡng tại nơi đây.
Đến Suối Mỡ chúng ta không khỏi bàng hoàng trước vẻ đẹp kỳ thú của những bậc thác qua hai hệ thống thác hùng vĩ đó là Thác Suối Mỡ và thác Thùm Thùm. Bắt nguồn từ khu Đá Vách, Hố Chuối của núi Tay Ngai, núi Bà Bô thuộc dãy núi Huyền Đinh Yên Tử, dòng Suối Mỡ ngoằn nghèo, uốn lượn theo các khe núi rồi lớn dần theo các khu Ba dinh bảy nền, đền Trần, Bãi Quần ngựa đổ xuống thung lũng Rông Khế và Vọng Ngắm Trăng tạo nên năm bậc thác tuyệt đẹp. Năm bậc thác này theo tương truyền là do năm ngón tay của nàng công chúa Quế Mỵ Nương ấn xuống phiến đá khai thông dòng nước vô tình tạo nên. Thác Suối Mỡ có chiều dài khoảng trên 300 m và chia ra làm 5 bậc thác lớn nhỏ khác nhau, năm bậc thác với năm vẻ đẹp riêng biệt, bậc giống như một chiếc quạt khổng lồ, bậc thì như những màn mưa tung bọt trắng xóa, bậc thì giống như một nàng tiên cá nằm khoác lên mình tấm áo choàng bằng nước. Và đặc biệt là dưới chân mỗi bậc thác chính là những bồn tắm tự nhiên hết sức kỳ thú.
Thác Thùm Thùm - nằm sâu trong rừng nguyên sinh trong khu Du lịch sinh thái Suối Mỡ
Nằm sâu trong rừng nguyên sinh trong khu Du lịch sinh thái Suối Mỡ - nơi thượng nguồn dòng Suối Mỡ chúng ta còn bắt gặp một ngọn thác rất hùng vĩ và nên thơ, một thác nước tuôn chảy ngày đêm bao đời nay. Đó là thác Thùm Thùm.
Thác Thùm Thùm hay còn gọi là thác Chúa bởi đây là ngọn thác cao và đẹp nhất trong hệ thống thác Suối Mỡ, gồm có ba bậc thác: Thác thùm thùm, thác Rắn, thác Tràn Ly. Đến nơi đây vào mùa nước lớn tiếng thác dữ dội như tiếng sấm rền, vang vọng thung lũng tạo ra những âm thanh thùng thình, ùm ùm nghe như hồi trống trận của nghĩa quân Hưng Đạo Đại Vương ngàn năm không dứt. Cũng có lúc dòng thác hiền hòa chảy dài duyên dáng trông như một dải lụa trắng tinh khôi đổ dài theo vách núi. Nằm trọn trong hệ thống rừng nguyên sinh, ở vị trí đầu nguồn nên nước ở đây rât trong và mát, hệ động thực vật phong phú đa dạng.
Một trong những điểm lý tưởng khi đến với Suối Mỡ còn có hồ Suối Mỡ với tổng diện tích hơn 30 ha, đây là công trình mang tính chiến lược cao, ngoài mục đích phục vụ tưới tiêu nông nghiệp, điều hòa khí hậu, mà nó còn thúc đẩy phát triển các loại hình du lịch: nhà hàng, nghỉ dưỡng câu cá, bơi thuyền... Với núi rừng trùng điệp, hồ nước trong xanh, với ngôi đền trần tọa lạc trong lòng hồ, đến đây chúng ta như bắt gặp một bức tranh thủy mạc cảnh sắc nên thơ trữ tình.
Hành hương về với Suối Mỡ, du khách không chỉ đắm chìm trong khung cảnh thanh tịnh u huyền để trải lòng tĩnh tâm hướng thiện và cầu những điều may mắn qua từng cửa đền Hạ, Trung, Thượng cổ kính linh thiêng mà còn được hòa mình vào với thiên nhiên thơ mộng, được chìm đắm trong vẻ đẹp của núi rừng suối thác, khám phá nhiều điều lý thú..
Là du lịch sinh thái - tâm linh nghỉ dưỡng trọng điểm của tỉnh Bắc Giang, Suối Mỡ đang được tỉnh đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, xây dựng cụm dịch vụ nhà hàng, khách sạn đảm bảo cung cấp các dịch vụ cho du khách lưu trú qua đêm; cung cấp cho khách du lịch những đặc sản của địa phương. Bên cạnh đó, UBND huyện Lục Nam cũng tăng cường các hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch; kết nối với các tua du lịch trong và ngoài tỉnh tạo thành chuỗi du lịch tâm linh - sinh thái khép kín. Khu du lịch sinh thái Suối Mỡ ngày càng trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách trong nước và quốc tế./.
Hải Huyền